E - H

Edelstaal

Edelstaal is een roestvast staal dat in de bestekwereld veel wordt toegepast. Op bestek komt men vaak het merkteken 18/10 tegen, dit wil zeggen dat er in dit edelstaal een minimum van 18% chroom en 10% nikkel moet zitten. Deze relatief dure metalen zorgen voor een mooi uitziend metaal wat voor een zeer duurzaam bestek zorgt. Tevens zorgt chroom voor een onzichtbare oxidelaag

Eerste gehalte zilver

Om zilver harder en bruikbaar te maken voor voorwerpen als bestek is een legering nodig. Het zilver wordt hiervoor vermengd met koper. In bijna alle landen van de wereld zijn hiervoor wetten gemaakt. Zilver mag pas zilver heten als het minimaal 800 gram puur zilver op 200 gram koper bevat. De mate van zilver wordt gehalte genoemd en in Nederland kennen we drie soorten gehalte: 1e gehalte (925 gr. zilver & 75 gr. koper), 2e gehalte (835 gr. zilver & 165 gr. koper) en 3e gehalte zilver (800 gram zilver op 200 gr. koper) In Nederland wordt het 1e gehalte zilver aangeduid door een staande leeuw met het (Romeinse) cijfer één erbij. In enkele landen in de wereld wordt enkel en alleen 1e gehalte zilver gebruikt, zoals in Engeland. We praten dan over "Sterling zilver"

Eissenloefel, Jan

Zilversmid Johannes Wigbold Eissenloefel was zilversmid en ontwerper. Naast eerdere werken van Eissenloefel richtte Jan Eissenloefel zich voornamelijk op industriële vormgeving. Zijn werkstukken werden geëxposeerd op de internationale kunstnijverheidstentoonstelling. Hij werkt voor bedrijven als Begeer en de Nederlandse bestekfabriek Gero waar hij onder andere het beroemde model No.700 ontwierp.

Zilver heeft een beter elektrische geleiding dan koper. Het wordt daarom vaak toegepast in duurdere elektronica.
Doordat veel fabrikanten hier tegenwoordig gebruik van maken, wordt de zilverschaarste groter.
Op den duur zal hierdoor ook de zilverprijs kunnen oplopen.

Emaille

Soort glazuurlaag gemaakt door verhitting van glas met metaaloxides die dit glazuur kleuren. Emaille heeft een beschermende werking voor het metaal waarop het is aangebracht. Toch is dit dubbel. Emaille mag het metaal dan wel beschermen tegen oxidatie, het glazuur zelf is erg kwetsbaar. Emaille wordt vooral veel gebruikt door Deense zilversmeden die deze kunst op een perfecte wijze kunnen toepassen op gelegenheidlepels, theelepels, make-up-doosjes etc.
Vaak werden deze voorwerpen verguld voor een extra rijke uitstraling.

Emaille Champlevé

Emaille dat is aangebracht in de grove of uitgehouwen delen. In de bestekwereld wordt hiermee vaak een klein werkje in de steel van een lepel of vork gemaakt. Na het verhitten en afkoelen wordt het emaille vlakgemaakt, zodat het één is met het voorwerp.

Emaille Cloisonné

Op een voorwerp worden afbeeldingen of figuren aangebracht van metaaldraad. Binnen dit draad worden verschillende kleuren emaille aangebracht, waardoor het werk in feite in vakjes is verdeeld en men deze kan inkleuren. Deze manier van werken wordt veel toegepast door Russische zilversmeden.

Engels rood

Er zijn verschillende soorten polijstpasta's in de handel. Engels rood is een pasta voor het hooglans polijsten van zilver & goud.

Essaai

Is het keuren (toetsen of testen) van zilver om hiermee het gehalte te bepalen.

Beroep van een gekwalificeerd persoon die bij de waarborg goud en zilver toetst op gehalte.

Everzwijnkop

Belastingteken voor ongewaarborgde buitenlandse stukken en op inlandse stukken met ongeldige keurtekens. Dit belastingteken werd afgeslagen na betaling van invoerrecht en waarborgbelasting. Het teken zonder driehoek is van 1831 tot 1893, in een driehoek van 1893 tot 1906

Facet

Vlak stuk (vaak geslepen) op een voorwerp, waardoor lichtval zorgt voor een mooie weerkaatsing.

Familiewapen

Sierlijk wapenschild (tekening) dat verwijst naar een familie. Familiewapens (of wapenschild) werden vaak in zilver bestek gegraveerd om het eigenaarschap aan te kunnen tonen.
Buiten een preventieve werking tegen diefstal, 
was dit schild ook bedoeld om te imponeren bij gasten.

Fijnzilver

Puur zilver zonder enige toevoeging.
Het gehalte is dan 999/1000 waarbij één gram aftrek is voor de zeer nihile vervuiling
die van nature in zilver aanwezig is.

Filetrand

Filetranden worden in diverse bestekmodellen aangebracht te versiering.
Het zijn eigenlijk groeven die evenwijdig met elkaar lopen.
Er bestaan enkele filetranden maar ook dubbelen.
Enkele bekende voorbeelden zijn: Puntfilet, rondfilet en dubbelrondfilet.

Filigrain / filigraan

Flessenbak

Ronde onderzetter voor een wijnfles met hogere opstaande rand. Flessenbakken zijn er in diverse soorten en maten.
Veelal van zilver of verzilverd.
Vaak hebben flessenbakken en bodem van notenhout.
Een flessenbak is decoratief en voorkomt vlekken en/of kringen op tafel.

Flessenkurk

Naast de gewone kurk zijn er flessenkurken met verzilverde of zilveren doppen.
Deze zijn er in vele verschillende maten en modellen.
Ook kan een kurk hol zijn, waarbij het zilveren gedeelte dan dienst doet als schenktuit.

Foedraal

Stevige houder bedoeld ter bescherming van (zilveren) voorwerpen. In de bestekwereld komen we foedralen vaak tegen bij reissetjes waarin een vork en lepel zich bevinden. Ook werd het persoonlijk mes vaak beschermd door een foedraal.

Fruitcouvert

Bestaande uit een fruitmesje en fruitvorkje voor het nuttigen en/of schillen van fruit (vaak bij als dessert). Fruitcouverts zijn nog een slag kleiner dan een dessertcouvert en zijn onderdeel van de completere en luxe bestekcassette.

Fruitschep

Ook wel natfruitschepje genoemd. Is een schepje of lepel met ajourgezaagd bak om nat fruit als aardbeien, frambozen en bramen te serveren. De schepjes deden hun intreden in de achttiende eeuw en zijn er in diverse maten en vormen. Vaak met mooie afbeeldingen in de bak.

Fruitmesje

Fruitmesjes zijn vaak in hetzelfde model te krijgen als de rest van de cassette, maar zijn een stuk kleiner.
Ze zijn speciaal bedoeld om bij fruit te serveren.
Van oudsher word vaak een set van 6 mesjes in een bijhorende standaard geleverd.

Galvaniseren

Methode om voorwerpen op een elektronische manier in een bad te verzilveren of vergulden. Deze manier van verzilveren is zeer effectief en geeft een mooi resultaat. Het is mogelijk om bij speciale bedrijven uw stukken opnieuw te laten galvaniseren (verzilveren). De prijzen vallen hierin redelijk mee. Dit loont vaak de moeite bij stukken die niet meer in de winkel te koop zijn en zilverslijtage vertonen.

Gebaksvorkje

Vorkje met drie tanden (een enkele keer met vier) speciaal bedoel voor het nuttigen van gebak. Gebaksvorkjes worden vaak gekenmerkt door een brede buitenste tand waardoor er meer kracht gezet kan worden bij het "snijden" van een stukje taart met het vorkje zelf.
Ook zijn gebaksvorkjes herkenbaar aan het "hapje" wat vaak uit een tand is geslepen.

Geboortelepel

In rijke families was het gebruikelijk om als kraamcadeau een zilveren geboortelepel te schenken met hierin de naam of initialen van de pasgeborenen.
Vaak ook word er een tekst in de lepel gegraveerd die verwijst naar de geboorte.
Vooral in Friesland was het geven van een geboortelepel een traditie
die teruggaat naar vele eeuwen geleden.

Gehalte

Om zilver harder en bruikbaar te maken voor voorwerpen als bestek is een legering nodig. Het zilver word hiervoor vermengt met koper. In bijna alle landen van de wereld zijn hiervoor wetten gemaakt.
Zilver mag pas zilver heten als het minimaal 800 gram puur zilver op 200 gram koper bevat.
De mate van zilver word gehalte genoemd en in Nederland kennen we drie soorten gehalte;
1e gehalte (925 gr. zilver & 75 gr. koper), 2e gehalte (835 gr. zilver & 165 gr. koper) en 3e gehalte zilver (800 gram zilver op 200 gr. koper). Nu heeft ieder gehalte zijn voor- & nadelen: Het laagste gehalte (3e) is het slijtvast en gaat daardoor langer mee, nadeel is dat het (door het kopergehalte) sneller verkleurd. 1e gehalte verkleurd het minst snel en heeft een mooie warme gloed die in één oog opslag door de kenner word herkent. Nadeel van 1e gehalte zilver is dat het toch echt sneller slijt. Dit is vaak te zien bij tandjes van vorken of punten van de bak van lepels. Het 3e gehalte is dus de gulden middenmoot en wordt daardoor ook het meest in Nederland gebruikt.
Gemiddelde slijtage & gemiddelde verkleuring.

Gehalteteken

In Nederland kennen we diverse tekens die het gehalte aangeven (zie gehalte). Naast de drie soorten leeuwen kent Nederland sinds 1814 ook een zwaardje wat een 2e gehalte zilver waarborgt.
Vanaf 1953 is dit zwaardje er ook voor 1e gehalte zilver.
In het zwaardje zelf is nu 835 (2e gehalte) of 925 (1e gehalte) zichtbaar.

Gekroonde "k"

Nederland kent een jaarlettersysteem waarbij er na 26 jaar (26 letters van het alfabet) een nieuwe stijl jaarletters word gekozen.
In 1945 en 1946 werd de jaarletter "k" voorzien van een kroon ter gelegenheid van de bevrijding van ons land.

Gekroonde "N"

2e van de drie jaarletters met kroon is de "N" die gekroond werd ter herinnering aan de inhuldiging van Koningin Juliana. Deze gekroonde letter staat voor de 2e helft van 1948

Gekroonde "V"

Voortbordurend op de gekroonde "N" is deze gekroonde "V" geslagen ter herinnering aan de inhuldiging van Koningin Beatrix. De jaarletter "V"met kroon is in gebruik genomen op 1 mei 1980

Gelegenheidslepel

Net als een geboorte lepel was het een gebruik om bij speciale gelegenheden een zilveren lepel cadeau te doen die verwijzen naar een bepaalde gebeurtenis (gelegenheid), zoals een huwelijk of begrafenis. De lepels zijn vaak voorzien van een tekst die weer verwijst naar deze gelegenheid. Vaak maar niet altijd, hebben de afbeeldingen op de lepel te maken met de gebeurtenis.
gelegenheidlepels worden traditioneel gebruikt voor het serveren van in brandewijn ingelegde rozijnen.

Gembercouvert

Couvert bestaande uit een lepeltje en vorkje bedoeld voor het serveren van gekonfijte stemgember. Het couvert is vaak mooi versierd.
Het vorkje lijkt het meest op een grote gebaksvork, dit doordat het drie tanden heeft waarvan één brede tand voor het snijden van de gember.
Het lepeltje lijkt erg op een grote suikerschep.

Georg Nilsson

Georg Nilsson was de belangrijkste vast medewerker van de Gero-fabrieken in Zeist. Georg Nilsson is geboren in 1888 in Denemarken. Na een opleiding in ontwerpen en zilversmeden was Georg eerst werkzaam bij zijn leermeester "georg Jensen". Begin jaren twintig kwam Nilsson in dienst bij Gero in Kopenhagen. De Deense fabriek leed echter verlies en moest noodgedwongen sluiten. Georg Nilsson is hierdoor verhuist naar het Hollandse Zeist om daar zijn beroep voor te zetten. In zowel zilveren als verzilverde voorwerpen is G. Nilsson zijn meesterteken te vinden.

Gero

De Gerofabriek is ontstaan uit de firma M.J. Gerritsen & Co en was gevestigd in dè bestekstad “Zeist”. Officieel werdt de fabriek op 21 oktober in 1912 opgericht en produceerde op grote schaal verzilverde en tinnen voorwerpen.
De fabriek bracht een grote werkgelegenheid met zich mee.
Gero onderscheidde zich van andere Nederlandse bestekfabrikanten doordat ze diverse industriële topontwerpers in dienst had die prachtige bestekmodellen en andere tafelartikelen hebben ontworpen.
Van 1922 tot 1933 had Gero ook nog een fabriek in Kopenhagen. Na de sluiting van deze fabriek kan de ontwerper “Georg Nilsson” naar Zeist.
Hierdoor zijn er vaak Scandinavische invloeden zichtbaar in de werken van Gero.
Gero is tot op heden erg geliefd bij verzamelaars vanwege de vele bijzondere modellen die het vervaardigd heeft. Voor zeldzame Gero-stukken wordt soms grof geld betaald. In 1986 werden de fabrieken verkocht aan van Kempen en Begeer. Vanaf die tijd heeft het bedrijf een flinke draai gemaakt. Het staat nog steeds garant voor topkwaliteit bestek, maar de collectie modellen werd constanter en is dan ook minder interessant voor de verzamelaar.

Gero zilver

Misleidende handelsnaam van Gero. Gero heeft een tijd lang verzilverde producten verkocht onder de naam "Gerozilver". Buiten het dunne laagje, had het niets met zilver te maken en de regering heeft op een zeker moment dan ook de naam als misleidend bestempeld, waarna Gero de naam niet meer mocht gebruiken. Gero heet echter wel twee korte periode echt zilveren artikelen vervaardigd.

Gerritsen & van Kempen

 Eén van Nederlands bekendste zilverfabrieken die zich in ons land gevestigd heeft in Zeist. De fabriek werd in  1925 opgericht door de zilversmeden Gerritsen en van kempen. Ze richtte zich voornamelijk op zilveren couverts en gebruiksvoorwerpen, maar maakte ook gouden sieraden. Ook produceerde het stel verzilverde voorwerpen onder de naam "Keltumpleet". Vanaf 1960 voegde een andere bekende zilversmid "Begeer" zich bij het duo waarna het 't meesterteken en naam "Koninklijke van Kempen & Begeer" kreeg. Vanaf 1985 heeft het bedrijf zich gevestigd in Zoetermeer.
De verzilverde stukken worden nog altijd vervaardigd onder de naam Keltum. Ook naar VKB (van Kempen & Begeer) in 1986 de Gerofabrieken over. Als laatste richt de Koninklijke maatschappij zich nog luxe en kwalitatief hoogwaardige keukenproducten onder de naam Royal VKB.

Getordeerd

Techniek waarbij twee zilverdraden in elkaar worden gedraaid. Dit wordt veelal toegepast bij stelen van bijvoorbeeld lepels. Door het toepassen van deze methode word de steel extra stevig.

Getorst

Deze methode lijkt op de torderen, maar bestaat nu uit één enkele draad die zo gedraaid is dat er een getordeerd uiterlijk ontstaat. Deze spiraalvorm word veel toegepast bij theelepeltjes, suikerschepjes en ander klein schepwerk.

Giebelton / Giebelen

Giebelen is een manier van polijsten. De zilveren voorwerpen worden in een hoekige ton gelegd, samen met RvS kogeltjes, stiften en satellieten van diverse formaten. Door dit enkelen uren te laten draaien met een speciale zeep en water, trommelen de kogeltjes de minuscuul kleine krasjes op het zilver dicht waardoor er een glad oppervak ontstaat.

Gilden

Vereniging van ambachtslieden onder toezicht van de overheid. Het gild, bestaande uit diverse rollen als keurmeesters e.d. zorgde voor het toezicht op de naleving van de gildevoorschriften.

Gouda

Vanaf 1814 waren er in Nederland zo'n 18 keurkantoren waar Hollands zilver werd gekeurd en voorzien van gehaltetekens. Vanaf 1987 werd de Waarborg geprivatiseerd bleef er slechts één keurkantoor. Dit kantoor in Gouda keurt volgens de Nederlandse wet onder de naam "Waarborg Holland".
WaarborgHolland is als waarborginstelling aangesteld door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

granuleren

Patroon gemaakt van kleine bolletjes zilver die met een soldeersel en verhitting op het voorwerp worden gehecht.

Grapefruitlepel / grapefruitmesje

Mesje of lepel wat speciaal bedoeld is om bij een gehalveerde grapefruit of ander citrusfruit, het vruchtvlees los te snijden van het vlies en schil. Het mesje is vaak ranker en dunner uitgevoerd dan een dessertmes en heeft aan beide zijden van het lemmet een kartelrand.

Gravering / gravure

In veel zilverstukken en bestek zijn graveringen aangebracht.
Dit zijn voorstellingen die met een graveermachine of steker worden aangebracht ter verfraaiing van het voorwerp.
Ook werd er op de onderkant van het bestek vaak een monogram of naam gegraveerd.

Groentelepel

Lepel die sterk lijkt op een dinerlepel, alleen dan veel groter.
De lepel is bedoeld voor het serveren van groenten. Bij de betere bestekcassette behoord de groentelepel tot een standaard

Grootkeur

Niet veel meer gebruikte benaming voor de keuren die het hoogste gehalte zilver aangeven

Guirlande

Slinger gemaakt van bladeren, fruit of bloemen waarbij de uiteinde omhoog worden gehouden. Guirlandes komen we veel tegen op 19e eeuws zilver en vooral op bakjes, zoutpotjes, mosterdpotjes en andere tafelstukken.

Haags lofje

In tegenstelling tot wat veel mensen denken is het lofje de verdikking aan de achterzijde van het bestek, daar waar de bak van de lepel of de spiegel van de vork, overgaat in de steel.
Deze verdikking heeft diverse
vormen waarbij het Haags lofje de bekendste is. Het Haags lof heeft een ronde verdikking die druppelvormig uitloopt. In de loop der tijd is men onterecht gaan denken dat het lofje aan de onderkant van de steel zit en dat de verdikking daar aan de bovenkant van de steel het Haags lofje is. Dit is dus FOUT. Het is  zo doorgevoerd dat zelfs bestekfabrikanten bestekmodellen "Haags lofje" meegeven met enkel en alleen een verdikking onderaan de steel. (zie ook "lofje").

Hagerty

Merknaam van reiniging- en onderhoudsmiddelen voor zilver. De middelen van Hagerty zijn van goede kwaliteit en niet erg agressief.
Veel poetsmiddelen van Hagerty bevatten bestanddelen die het zilver langer mooi houden.
gekopbestek heeft overigens ook een prima en hele fijne zilverpoetsdoek in het assortiment.

Hallmarks

Engels benaming voor merktekens in het zilver

Hamerslag

Toegepaste techniek waarbij door hameren van het voorwerp er deukjes ontstaan.
Doordat de deukjes willekeurig tegen elkaar aan liggen ontstaat er een decoratief effect.

Hangmotor

Elektrisch gereedschap een edelsmid. De hangmotor is een elektromotor met een hoog bereikbaar toerental die aan een statief gehangen word. Deze elektromotor is vervolgens verbonden met een flexibele slang met op het einde het handstuk waarin vele soorten gereedschappen kunnen worden gestoken zoals; freesjes, polijstschijfjes, slijpschijfjes, borsteltjes, viltjes, schuurschijfjes etc.etc. De schakelaar van een hangmotor wordt vaak met de voet bediend om zo beiden handen vrij te houden.

Heft

Het handvat van een mes noemt men het heft. Ook zijn er lepels, vorken en andere bestekdelen die van een heft voorzien zijn. Tenzij de lepel of vork uit één stuk is gesmeden, dan spreekt men van de steel in plaats van heft. Zilveren heften worden hol vervaardigd, waarna ze worden gevuld met lood of ander vulmiddel waardoor het lemmet (snijgedeelte) van het mes kan worden vastgezet. Het lemmet is voorzien van een lang stuk draad (de angel) die in het heft word vastgezet. Vroeger gebruikte men hiervoor ook hars of laksoorten. Bij het warm reinigen van het mes, laat dan vaak het lemmet los. Er zijn ook heften van andere soorten materiaal gemaakt zoals, diverse soorten hout, ivoor, parelmoer, of edelsteen als agaat of kornalijn.

Helweg

Familie van Amsterdamse zilversmeden (1753-1965) Deze zilversmedenfamilie is een van de bekendste uit Amsterdam. Er is een boek verschenen over de familie Helweg genaamd; "Twee eeuwen tafelzilver" Een zeer geliefd boek onder de verzamelaars omdat het veel belangrijke informatie bevat. (niet alleen over Helweg, maar ook over modellen, ontwerpen, prijzen en andere zaken)

Herinneringslepel

Gelegenheidslepel met afbeelding of tekst die verwijst naar een gebeurtenis uit het verleden.

Sample text wordt gebruikt zodat je kunt zien hoe je nieuwe blocks eruit zien. Om de tekst te vervangen klik je erop en daarna druk je tegelijkertijd op CTRL en A op je toetsenbord om de tekst te selecteren. Daarna kun je een eigen tekst invoeren om de sample text te vervangen. Onze mooie content blocks maken het ontwerpen van prachtige websites super…

Hertshoorn

Letterlijk de hoorn van een hert die jaarlijks bij het hert loslaat. Van het materiaal worden heften van messen gemaakt, maar wordt ook geslepen en gepolijst gebruikt, waarna het op been lijkt.

Hollands glad

In Nederland populair bestekmodel zonder versieringen en waarbij geen lofje aanwezig is  (zie lofje)

Hors d' oeuvre

Letterlijk vertaald: "buiten hoofdgerecht". Een Hors d'oeuvre is eigenlijk een licht gerecht voor het hoofdgerecht, bijvoorbeeld worstsoorten, kaas, een klein bolletje huzarensalade e.d.

Hors d' oeuvre-couvert

Setje bestek bedoeld voor het serveren van een Hors d'oeuvre. Het setje kan uit verschillende onderdelen bestaan zoals een botermesje, zuurvorkje, olijflepeltje, vleesvorkje, kaasmesje, sardinevorkje, et cetera.

Hotelzilver

In veel restaurants of hotels is het vanwege diefstal niet mogelijk om zilver bestek in te dekken. Om de restaurants toch een chique uitstraling te geven, is er hotelzilver in het leven geroepen. Hotelzilver is een verzamelnaam van alle voorwerpen, zoals bestek, schalen, sauskommen e.d. die het uiterlijk van zilver hebben, maar in zijn geheel geen zilver bevatten. Het is een metaallegering waarin vaak nikkel word verwerkt waardoor het een zilverachtige gloed krijgt. Helaas is het resultaat vaak zo mooi dat men denkt dat het echtzilver is en het dan alsnog in de binnenzak verdwijnt. (Zie ook alpacca)